Yaşam hakkı her şeyin üzerindedir. Bu bağlamda bize emanet edilen çalışanlarımızın sağlık ve güvenliğini korumak, hem vicdani, hem de yasal bir sorumluluktur.
Buradan hareketle, herkesin kendisini veya başkalarını tehlikeye sokmaması gerektiğini belirten kurallar vardır. Yasaların işlevi de çalışanları, iş yerlerinin içerdiği tehlikelere karşı korumaktır.
Çalışma hayatı ile ilgili başta anayasa olmak üzere birçok mevzuat bulunmaktadır. Çalışma hayatını doğrudan ele alan düzenlemeler 4857 Sayılı “İş Kanunu” ile “6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” dur.
4857 Sayılı iş kanununun çıkarılış amacı, işverenler ile herhangi bir iş sözleşmesine dayalı olarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları düzenlemektir. Bu kanun, kanunun 3. maddesinde “istisnalar” başlığı altında yer alan bütün işyerleri dışında ki, işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine ve işçilere, faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.
6331 Sayılı kanun, çalışan sayısı ve faaliyet konularına bakılmaksızın kamu ve özel sektöre ait tüm işyerlerini kapsar.
Kamu adına; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ile Teftiş Kurulu bünyesinde bulunan iş müfettişleri ile Özel Kurum Adına; İşyeri bünyesinde oluşturulmuş İş Sağlığı ve Güvenliği Birimleri ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş, OSGB’ler tarafından sağlanır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından yapılacak teftişlerde aşağıdaki konularda bilgi ve belgeler istenebilir. Bu konularda eksikler tespit etmeleri halinde idari para cezaları uygulayabilirler.
- Çalışanlarınızın işe giriş ve aralıklı sağlık muayene raporları
- Çalışanlarınızın iş sağlığı ve güvenliği eğitim belgeleri
- Risk değerlendirme raporu
- Acil durum planı
- Tahliye planı
- Sağlık güvenlik planı
- İSG talimatları
- Çalışanlarınızın diplomaları, ehliyetleri, sertifikaları, uystalık belgeleri,
- Personel özlük dosyaları
- Makinaların, tesis atların muayeneleri ve sicil kartları
- Kimyasal maddelerin malzeme güvenlik bilgi formları Sağlık Güvenlik Uyarı İşaretleri İşyerinde asılı olması gereken belgeler
Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.
Tehlike sınıfı, iş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubudur.
“İş Sağlığı ve Güvenliği Tehlike Sınıfları Tebliği’nde” işyeri NACE kodlarına göre sınıflandırılmıştır.
Yapı alanı yapı işlerinin yürütüldüğü alandır. Aşağıdaki faaliyetlerin tümü yapı işi kapsamındadır.
- Kazı, yarma ve doldurma işleri
- Hafriyat
- İnşa
- Prefabrike elemanların inşası ve sökümü
- Montaj işleri
- Değiştirme ve donatma
- Tadilatlar
- Yenileme
- Tamir
- Söküm
- Yıkım
- Restorasyon
- Bakım, boyama ve temizleme
- Drenaj
- Sabit ve hareketli makine ve tesisleri kullanma
Ülke geleni bakımından da tüm sektörler içerisinde meydana gelen ölümlü iş kazalarının %30’u Yapı Sektöründe toplanmaktadır. Bu nedenle Yapı Sektörü 6331 Sayılı Kanunu uyarınca “Çok Tehlikeli İşler” sınıfına girmiştir.
Bu kanunu işverenler için pek çok yükümlülük getirmiştir. Bunları aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz.
- Mesleki riskleri önlenmesi.
- Çalışanlara eğitim ve bilgi verilmesi.
- Çalışanların sağlık gözetiminin periyodik olarak yapılması.
- Tüm sağlık ve güvenlik şartlarının sağlanması
- İşe uygun personel çalıştırılması
- İş sağlığı ve güvenliği organizasyonunu yapmak
- Risk değerlendirmesinin yapılması
- Acil durum planlarının hazırlanması
- Gerekli araç ve gereçleri sağlamak
- Sürekli denetim
- Uygunsuzlukların giderilmesi
- Alınan tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi
İş Güvenliği, işyerlerinde işin yürütülmesiyle ilgili olarak oluşan tehlikelerden sağlığa zarar verebilecek koşullardan korunmak daha iyi bir çalışma ortamı yaratmak amacıyla yapılan sistemli çalışmalardır. İş güvenliğinin amacı, doğru önlemler alarak insanların işte zarar görmelerini ya da hastalanmalarını önlemek ve çalışanlara tatmin edici bir çalışma ortamı sunmaktır.
İşletmesindeki iş güvenliğinden öncelikle, şirket sahibi kendisi sorumludur. Şirket sahibi bu yükümlülüğünü yazılı olarak devretmek suretiyle, işletmedeki başka amirleri kendi sorumluluğuna dahil edilebilir. Uygun amirin seçilmesinden şirket sahibinin yalnız kendisi yetkili ve sorumludur. Ancak bu sorumluluk, işletme ve işyerinin tümünü sevk ve idare etmeye, işçi alıp çıkarmaya yetkili olan birinci makamda ki kişiye devredilebilir.